GEBELİKTE TARAMA TESTLERİ NEDEN VE NE ZAMAN YAPILMALI?

Tarama Testi Nedir?

Bir toplumda sıkça görülen bir hastalık için sağlıklı bireylerin taranarak risk altındaki kişilerin tespit edilmesi için yapılan uygulamalar olarak tanımlayabiliriz.

Bu testler kesin tanı koydurucu değildir.
Sadece bireylerin toplumun diğer fertlerine göre daha yüksek risk altında olduğunu gösterir, kesin tanı konulabilmesi için tanısal testlere ihtiyaç vardır.
Gebelikte tarama testlerinin amacı ise bu dönemde sık rastlanan ve gerekli önlemler alınmaz ise anne ya da bebek sağlığını tehdit edebilen hastalıklar için risk altındaki anne adaylarının tespit edilmesidir.
Eğer anne adayının yüksek risk grubunda olduğu saptanırsa kesin tanı için diğer tanısal testlerin uygulanması gerekir.

Gebelikte Hangi Tarama Testleri Uygulanır?

Gebelikte en sık uygulanan tarama testleri genetik hastalıklara yönelik olan taramalardır.
En sık görülen genetik anormallik Down sendromu ya da mongolizmdir.
Tüm gebeliklerde 600:1 oranında görülen bu hastalık için yapılan tarama testinde eğer yüksek risk tespit edilirse kesin tanı koyabilmek için tanısal testler uygulanır.
Down sendromu gibi genetik hastalıkların anne karnında tedavisi mümkün değildir. Gebeliğin sonlandırılması gerekir. Bu kararı ebeveynlerin ortak vermesi gerekmektedir.
Genetik tarama testleri ikili ve üçlü test olarak bilinmektedir. İkili testte gebeliğin 11-14 haftaları arasında yapılan ultrasonografi ile bebeğin ense saydamlığı değerlendirilir ve bununla birlikte bir kan testi de uygulanarak iki sonuç kombine edilir.
Son yıllarda günlük pratiğimize giren hücresiz fetal DNA testi ise güvenilirliği oldukça yüksek olan tarama testlerinden birisi.
Down sendromu dışında pek çok genetik anormalliğin tanısının konulması mümkün olan bu test anne kanından bebeğe ait DNA’nın incelenmesi ile gerçekleştiriliyor.

En Sık Down Sendromu Taraması Yapılmaktadır

Üçlü test ise gebeliğin 16-20 haftaları arasında yapılır.
Anne adayının kanında genetik hastalıkların belirlenmesi için bazı değerlere bakılarak risk grubu hesaplanır.
Bu test sonuçlarına göre rakamsal bir değer belirlenir. Bu değer annenin yüksek riske sahip olup olmadığını belirlemektedir.
Ayrıca üçlü test sonucu nöral tüp defekti dediğimiz omurilikte açıklık ile seyreden anomaliler hakkında da bilgi vermektedir.

Gebelik Şekeri Unutulmamalı

Gebeliğin 24-28.haftaları arasında ise gebelikte şeker hastalığı için şeker yükleme testi yapılmaktadır.
Genellikle 75 gr şeker içildikten sonra birer saat ara ile kan şekeri değerleri ölçülerek test gerçekleştirilmektedir.
Gebelik şekeri erken dönemde tespit edildiğinde diyet ve egzersiz gibi basit önlemler ile tedavi edilebilen ve anne ve bebek sağlığını tehlikeye atması önlenebilir bir hastalıktır.

Gerekli Durumlarda Yapılması Gereken Taramalar

Risk grubundaki hastalar için anne karnında maruz kalındığında bebekte anomalilere neden olan enfeksiyon hastalıkları için tarama yapılabilmektedir.
Daha önce erken doğum öyküsü olan anne adaylarına erken doğum riskine yönelik rahim ağzı taraması yapılarak önlem almak mümkündür.
Erken doğum gebeliklerin %15’inde görülen bir durumdur.
Çok erken gebelik haftalarında doğan bebeklerin yoğun bakım ihtiyacı olmaktadır.
Gerekli görülen hastalarda gebeliğin erken haftalarında bu tarama testleri yapılmalıdır.

Tarama Testlerinin Önemi

Tarama testleri toplumda sık görülen, tedavi edilmez ya da önlem alınmaz ise önemli sağlık problemlerine yol açan hastalıkların erken dönemde tespit edilmesine yardımcı olur.
Ancak bu testlerin kesin tanı koydurucu özelliği olmadığı bilinmelidir.
Test sonucu anormal çıkan hastalarda mutlaka kesin tanı koymak için ileri tetkiklere ihtiyaç duyulacağı akılda tutulmalıdır.

Prof. Dr. Yeşim BAYOĞLU TEKİN

KADIN HASTALIKLARI ve DOĞUM UZMANI