Gelişim Geriliği Nedir? Çocuğumun Gelişimi Geride mi?

Gelişim Geriliği Nedir? Çocuğumun Gelişimi Geride mi?

Güncelleme: 23.07.2025 - Editör

Bebeklerin ve çocukların gelişimi, belirli kilometre taşlarına göre değerlendirilir. Ancak her çocuk aynı hızda büyümez. Bazı çocuklar yürümede, konuşmada, sosyal ilişkilerde ya da motor becerilerde yaşıtlarına göre geri kalabilir. Bu durum, gelişim geriliği olarak adlandırılır.

Gelişim Geriliği Nedir?

Gelişim geriliği, bir çocuğun yaşına uygun fiziksel, zihinsel, sosyal, dilsel ya da motor becerileri kazanmasında gecikme yaşamasıdır. Bu durum doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilir.

Gelişim Geriliği Türleri

  • Motor gelişim geriliği: Emekleme, yürüme, nesneleri tutma gibi hareketlerde gecikme.
  • Dil ve konuşma geriliği: Kelime dağarcığının zayıf olması, geç konuşma, cümle kurmada zorluk.
  • Bilişsel gerilik: Dikkat, öğrenme, hafıza ve problem çözmede zorluklar.
  • Sosyal-duygusal gelişim geriliği: Göz teması kurmama, oyunlara katılmama, diğer çocuklarla iletişim kurmaktan kaçınma.

Gelişim Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda gelişim geriliği belirtileri yaşa göre değişebilir. Aşağıda sık karşılaşılan bazı belirtiler yer almaktadır:

Bebeklik Dönemi (0-12 ay)

  • 6 ayda dönmeme veya başını kontrol edememe
  • 9 ayda oturamama
  • 12 ayda yürümeye başlamama
  • Göz teması kurmama, gülümsememe
  • Basit sesleri çıkarmada gecikme

1-3 Yaş Arası

  • 18 ayda tek kelimeler söyleyememe
  • 24 ayda basit cümle kuramama
  • Taklit edici oyunlara ilgisizlik
  • Basit komutlara tepki vermeme
  • Yabancılara karşı aşırı tepkisizlik ya da aşırı kaygı

3 Yaş ve Üzeri

  • Yaşıtlarına göre az konuşma veya hiç konuşmama
  • Oyuncaklara amacına uygun şekilde ilgi göstermeme
  • Sosyal etkileşimde isteksizlik
  • Sürekli tekrarlayan hareketler (el çırpma, dönme vb.)

Gelişim Geriliği Neden Olur?

  • Genetik faktörler (Down sendromu, otizm gibi)
  • Erken doğum
  • Doğum esnasında oksijensiz kalma
  • Beslenme yetersizliği
  • Beyin gelişimini etkileyen enfeksiyonlar
  • Sosyal uyaran eksikliği (ilgi eksikliği, ekran bağımlılığı)

Gelişim Geriliği Nasıl Teşhis Edilir?

Uzmanlar gelişimi değerlendirirken aşağıdaki yöntemleri kullanabilir:

  • Gelişimsel tarama testleri (Denver II, AGTE gibi)
  • Gözlem ve aile öyküsü
  • Nörolojik ve fiziksel muayene
  • Gerekli durumlarda kan testleri, MR veya EEG

Teşhis ne kadar erken konulursa, tedavi ve destek o kadar etkili olur.

Gelişim Geriliğinde Erken Müdahale Neden Önemlidir?

Erken tanı sayesinde çocuklar özel eğitim, dil terapisi, fizyoterapi veya ergoterapi gibi destekleyici yöntemlerle yaşıtlarını yakalayabilir. Özellikle 0-6 yaş arası beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir ve bu süreçte yapılan müdahaleler oldukça etkilidir.

Online Değerlendirme Mümkün mü?

Hastanem Yanımda platformu üzerinden, gelişimsel endişeleriniz için çocuk gelişimi uzmanları ve çocuk doktorlarıyla online görüşmeler yapabilirsiniz. İlk değerlendirme ve yönlendirme, zaman kaybetmeden evinizden yapılabilir.

Gelişim Geriliği Olan Çocuklara Nasıl Yardımcı Olunur?

  • Gelişim alanına uygun erken müdahale programları uygulanmalıdır.
  • Evde tekrarlayıcı, eğlenceli aktivitelerle desteklenmelidir.
  • Ekran süresi kısıtlanmalı, sosyal etkileşim artırılmalıdır.
  • Aileler sabırlı ve teşvik edici olmalı, çocuğu başka çocuklarla kıyaslamamalıdır.

Sık Sorulan Sorular

1. Gelişim geriliği kalıcı mıdır? Hayır. Erken teşhis ve doğru destekle birçok çocuk gelişimsel açığı kapatabilir.
2. Çocuğum geç konuşuyor, bu gelişim geriliği midir? Konuşma gecikmesi tek başına bir belirti olabilir. Ancak başka gelişim alanlarında da gerilik varsa, mutlaka uzman değerlendirmesi gerekir.
3. Ekran kullanımı gelişimi etkiler mi? Fazla ekran kullanımı özellikle dil ve sosyal gelişimi olumsuz etkileyebilir.
4. Hangi yaşta çocuk bir uzmana götürülmelidir? Gelişimsel gecikme şüphesi varsa, her yaşta uzman desteği alınabilir. Ancak özellikle ilk 3 yaş çok kritiktir.
5. Gelişim testleri nerede yapılır? Devlet hastaneleri, özel klinikler veya online sağlık platformları üzerinden gelişim testleri uygulanabilir.
6. Online olarak gelişim değerlendirmesi yapılabilir mi? Evet, uzmanlar aileyle görüşerek gözlem yapabilir ve uygun testler önerebilir.
7. Gelişim geriliği olan çocuk özel okula mı gitmeli? Durumuna göre özel eğitim desteği gerekebilir. Ancak bazı çocuklar destekle normal okullarda da başarılı olabilir.
8. Dil terapisi ne zaman başlamalıdır? Konuşma gecikmesi fark edildiğinde, beklemeden başlanması önerilir.

Sonuç

Her çocuk farklı hızda gelişir; ancak belirli sınırların dışında kalan gecikmeler gelişim geriliği olarak değerlendirilmeli ve vakit kaybetmeden uzmana başvurulmalıdır. Hastanem Yanımda gibi online sağlık platformları, gelişimsel sorunların erken tanısında ailenin en büyük destekçisidir.