Uyuzluk Belirtileri: Nedenleri, Tanısı ve Tedavi Yolları

Uyuzluk Belirtileri: Nedenleri, Tanısı ve Tedavi Yolları

Güncelleme: 04.06.2025 - Editör

Uyuzluk Belirtileri: Nedenleri, Tanısı ve Tedavi Yolları

Uyuz, Sarcoptes scabiei adlı mikroskobik akarların neden olduğu son derece bulaşıcı bir cilt hastalığıdır. Cilt altına yerleşen bu parazitler, yoğun kaşıntıya ve döküntülere yol açar. Tüm dünyada yaygın olarak görülen uyuz, özellikle hijyen koşullarının zayıf olduğu toplu yaşam alanlarında hızla yayılabilir. Peki uyuzluk belirtileri nelerdir, nasıl bulaşır ve tedavi süreci nasıldır? İşte detaylar...

Uyuz Nedir?

Uyuz, genellikle yakın fiziksel temasla bulaşan, yoğun kaşıntı ve döküntü ile karakterize edilen bir cilt hastalığıdır. Uyuz akarları insan derisinin en üst tabakasına tüneller açarak burada çoğalır ve bağışıklık sistemi bu duruma tepki verir. Bu da kaşıntı, kızarıklık ve ciltte tahrişe yol açar.

Uyuzluk Belirtileri Nelerdir?

  • Yoğun Kaşıntı
    • Genellikle geceleri artar.
    • Kaşıntı, akarların salgıladığı maddelere karşı vücudun gösterdiği alerjik tepki sonucudur.
  • Kırmızı ve Kabarcıklı Döküntüler
    • Ellerde, parmak aralarında, bileklerde, dirseklerde, bel bölgesinde ve genital bölgede sık görülür.
    • Döküntüler genellikle sivilce ya da egzama benzeri görünür.
  • Tünel İzleri
    • Akarların deri altına yaptığı ince, grimsi ya da ten rengindeki çizgiler şeklinde gözlenir.
    • Özellikle parmak araları ve el bileği gibi yerlerde fark edilebilir.
  • Deride Kalınlaşma ve Yaralar
    • Yoğun kaşıntı nedeniyle ciltte tahriş, yaralanmalar ve ikincil enfeksiyonlar görülebilir.
  • İkincil Enfeksiyon Belirtileri
    • Sarı kabuklanmalar, irinli sivilceler gibi bulgular bakteriyel enfeksiyona işaret edebilir.
    • Bu durumlar genellikle çocuklarda ve yaşlılarda daha sık görülür.

Uyuz Nerelerde Görülür?

Akarlar vücudun sıcak ve nemli bölgelerini tercih eder. Uyuzun en sık görüldüğü bölgeler:

  • Parmak araları
  • Bilek içleri
  • Dirsekler
  • Bel çevresi
  • Koltuk altları
  • Göğüs altı
  • Genital bölge
  • Ayak bilekleri

Bebeklerde ve küçük çocuklarda yüz, kafa derisi, avuç içi ve ayak tabanı da etkilenebilir.

Uyuz Nasıl Bulaşır?

  • Uzun süreli cilt teması (aynı yatakta uyuma, sarılma)
  • Ortak kullanılan çarşaf, havlu, giysi gibi eşyalar
  • Aile içi ya da yurt, okul, bakım evi gibi kalabalık yaşam alanlarında hızlı yayılır.

Uyuz Tanısı Nasıl Konur?

Tanı, genellikle dermatolojik muayene ile konur. Ancak aşağıdaki yöntemler de kullanılabilir:

  • Deri kazıntısı: Akarların ya da yumurtalarının mikroskop altında incelenmesi.
  • Mürekkep testi: Ciltteki tünellerin görünür hale gelmesini sağlar.

Uyuz Tedavisi

  1. Topikal Kremler ve Losyonlar
    • Permetrin (%5): En yaygın kullanılan ilaçtır.
    • Benzil benzoat, krotamiton ve sülfür içeren kremler de tercih edilir.
    • Tüm vücuda, boyundan aşağıya uygulanır ve genellikle bir gece bekletilir.
  2. Ağızdan İlaç Kullanımı
    • İvermektin: Dirençli olgularda ya da çok yaygın enfeksiyonlarda kullanılır.
  3. Ortam Temizliği
    • Çarşaf, havlu, kıyafetler 60°C ve üzeri sıcaklıkta yıkanmalı.
    • Kullanılamayan eşyalar ağzı kapalı poşetlerde 72 saat bekletilmeli.
  4. Aile Tedavisi
    • Tüm aile bireylerinin, belirti göstermese bile eş zamanlı tedavi edilmesi önemlidir.

Uyuzdan Korunma Yolları

  • Temas edilen kişilerin takibi ve gerekirse tedavi edilmesi
  • Kişisel hijyene dikkat edilmesi
  • Ortak kullanım eşyalarının paylaşılmaması
  • Kıyafetlerin ve yatak takımlarının düzenli yıkanması

Uyuz Ne Kadar Sürede Geçer?

Tedaviye genellikle birkaç gün içinde yanıt alınır. Ancak kaşıntı 2–4 hafta kadar devam edebilir. Bu, vücudun bağışıklık sisteminin akar artıklarına verdiği tepkiden kaynaklanır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

  • Uyuz kendiliğinden geçer mi?
    Hayır. Uyuz tedavi edilmediği sürece geçmez, aksine bulaşmaya devam eder. Mutlaka tıbbi tedavi gereklidir.
  • Uyuz tekrar eder mi?
    Evet. Eğer çevredeki kişiler tedavi edilmezse ya da temizlik yeterli yapılmazsa tekrar bulaşabilir.
  • Uyuz hastalığında kaşıntı ne zaman geçer?
    Tedaviden sonra 2–4 hafta sürebilir. Bu süreçte alerji giderici kremler veya antihistaminikler önerilebilir.
  • Uyuz sadece kirli ortamlarda mı bulaşır?
    Hayır. Uyuz temiz ortamlarda da bulaşabilir. Kişisel hijyenin iyi olması bulaşma riskini azaltır ama tam olarak engellemez.
  • Bebeklerde uyuz olur mu?
    Evet. Bebeklerde ve çocuklarda uyuz görülebilir. Yüz, saçlı deri ve ayak tabanı gibi farklı bölgelerde semptomlar oluşabilir.

Bu detaylı yazı, uyuzluk belirtileri hakkında kapsamlı bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Şüphelenilen durumlarda dermatoloji uzmanına başvurmak, hem kişisel sağlık hem de toplum sağlığı açısından son derece önemlidir.